Optreden van burgers namens de gemeente opnieuw mogelijk - Arrest GwH 10 oktober 2019
/Het Decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur heeft de bepalingen van het Gemeentedecreet, waaronder het artikel 194, opgeheven.
Overeenkomstig dit artikel 194 konden één of meer inwoners onder bepaalde voorwaarden in rechte optreden namens de gemeente als het college van burgemeester en schepenen of de gemeenteraad nalieten om dit te doen.
Dit substitutierecht werd in het decreet lokaal bestuur niet behouden.
In de memorie van toelichting werd onder meer als reden van de afschaffing opgegeven dat de oorspronkelijke ratio legis van het substitutierecht op vandaag achterhaald is.
Het substitutierecht werd volgens dezelfde memorie van toelichting voornamelijk gebruikt in combinatie met de milieustakingsvordering waarin de wet van 12 januari 1993 voorziet.
Sinds 1 januari 2019 was het aldus voor burgers niet meer mogelijk om namens de gemeente in rechte op treden, en konden zij derhalve ook geen milieustakingsvordering namens de gemeente meer instellen.
Het Grondwettelijk Hof heeft in haar arrest van 10 oktober 2019 de opheffing van dit vorderingsrecht vernietigd.
Het Hof acht het artikel 23 van de Grondwet geschonden.
Artikel 23 van de Grondwet bevat een standstill-verplichting die eraan in de weg staat dat de bevoegde wetgever het beschermingsniveau dat wordt geboden door de van toepassing zijnde wetgeving, in aanzienlijke mate vermindert zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het algemeen belang.
De redenen die door de Vlaamse Decreetgever werden opgegeven, namelijk dat de ratio legis van het vorderingsrecht is achterhaald en dat de inwoner beschikt over andere juridische middelen, zijn volgens het Hof geen redenen van algemeen belang die de aanzienlijke vermindering van het bestaande beschermingsniveau kunnen verantwoorden.
Door de vernietiging van de bestreden opheffingsbepaling, herleeft het artikel 194 van het Gemeentedecreet en kunnen de inwoners aldus terug namens hun gemeente naar de rechter stappen.
Een gelijkaardig arrest werd geveld met betrekking tot de provincie, zodat ook de inwoners van de provincie zich terug namens hun provincie tot de rechter kunnen wenden.
Voor vragen omtrent het optreden van burgers namens de gemeente of andere aspecten van het administratief recht kan u steeds terecht bij de leden van de werkgroep Administratief recht - overheidsopdrachten - milieurecht - stedenbouw - ruimtelijke ordening.